Το Τμήμα Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων και το Getty Conservation Institute των Η.Π.Α. ανακοινώνουν ότι μετά από μια πολυετή διαδικασία, στο πλαίσιο κοινού διεθνούς διαγωνισμού που εγκαινιάστηκε το φθινόπωρο του 2019 για τον σχεδιασμό στεγάστρων για τα ψηφιδωτά και άλλα ευαίσθητα αρχαιολογικά κατάλοιπα στον αρχαιολογικό χώρο της Νέας Πάφου, ο οποίος αποτελεί μέρος της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, ο νικητής του διαγωνισμού είναι το αρχιτεκτονικό γραφείο Hugh Broughton Architects.
Ο εν λόγω διαγωνισμός προωθήθηκε στο πλαίσιο του Σχεδίου Συντήρησης και Διαχείρισης που εκπονεί το Τμήμα Αρχαιοτήτων με το Getty Conservation Institute για την προστασία του σημαντικού αυτού αρχαιολογικού χώρου και των ψηφιδωτών δαπέδων που είναι μοναδικά σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο.
Μετά την εξέταση των προτάσεων που υποβλήθηκαν από πολλά αρχιτεκτονικά γραφεία διεθνώς, επιλέγηκαν για την τελική φάση του διαγωνισμού έξι αρχιτεκτονικά γραφεία: Carmody Croarke, Cullinan Studio, Studio Gionata Rizzi, Hugh Broughton Architects, Machado Silvetti και Sela James Architects (σε συνεργασία με τον Gort Scott).
Για τις ανάγκες του διαγωνισμού, το Τμήμα Αρχαιοτήτων και το Getty Conservation Institute, σε συνεργασία με επιστήμονες από το εξωτερικό ειδικούς σε θέματα συντήρησης και προστατευτικών στεγάστρων για αρχαιολογικούς χώρους, δημιούργησαν ένα λεπτομερή οδηγό σχεδιασμού (Design Brief) ο οποίος περιελάμβανε τα βασικά κριτήρια: την ανάγκη προστασίας των ευαίσθητων αρχαιολογικών καταλοίπων από ανθρωπογενείς και περιβαλλοντικές απειλές, τη σημασία διατήρησης της σχέσης ανάμεσα στα στέγαστρα και τον περιβάλλοντα χώρο, τη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για θέαση των ψηφιδωτών και διευκόλυνση της κυκλοφορίας των επισκεπτών, τη χρήση βιώσιμων υλικών και συστημάτων.
Οι προτάσεις με τα αρχιτεκτονικά σχέδια αξιολογήθηκαν από διεθνή επιτροπή που αποτελείτο από μέλη του επιστημονικού προσωπικού του Τμήματος Αρχαιοτήτων και του Getty Conservation Institute και ανεξάρτητους διεθνείς επιστήμονες ειδικούς στα πεδία της συντήρησης, της αρχαιολογίας, του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, της δομικής και περιβαλλοντικής μηχανικής, με εκτενή προηγούμενη εμπειρία σε αρχαιολογικές και ιστορικές θέσεις.
Η Επιτροπή έκρινε ότι η πρόταση του γραφείου Hugh Broughton Architects για τη δημιουργία ημίκλειστου στεγάστρου παρουσίασε τις πιο ολοκληρωμένες και ισορροπημένες απαντήσεις στα πολύπλοκα κριτήρια που τέθηκαν στον Οδηγό Σχεδιασμού, με προτεραιότητα την προστασία των ψηφιδωτών. Ο δομικός σχεδιασμός που διατηρεί ακέραιο το εσωτερικό του στεγάστρου και η ευρηματική λύση για θεμελίωση της κατασκευής χωρίς την ανάγκη διενέργειας περαιτέρω ανασκαφών, ελαχιστοποιούν τις επιπτώσεις του προτεινόμενου έργου στον αρχαιολογικό χώρο, παρέχοντας συγχρόνως προστασία από σεισμούς, ανέμους και άλλους κινδύνους.
Επιπλέον, η πρόταση αυτή βασίζεται στην κατανόηση των γενικότερων περιβαλλοντικών απειλών για τα ψηφιδωτά, όπως η δημιουργία αλάτων, και παρουσιάζονται λύσεις για αποτελεσματικό έλεγχο. Τα επιμέρους στοιχεία των προτάσεων για τα στέγαστρα, όπως η στέγη και η χρήση τοπικών υλικών όπως πήλινων κεραμίδων, ξύλινων στοιχείων στους τοίχους και σε άλλα σημεία, συνάδουν με άλλες υφιστάμενες κατασκευές εντός και πλησίον του αρχαιολογικού χώρου. Το στέγαστρο δεν ανταγωνίζεται τα ψηφιδωτά και άλλα κατάλοιπα εξαιτίας της απλότητας του σχεδιασμού του, ενώ το προτεινόμενο ευέλικτο σύστημα με πεζογέφυρες επιτρέπει διάφορες επιλογές για την ανάπτυξη διαδρομών κυκλοφορίας των επισκεπτών. Τα στέγαστρα μπορούν να επεκταθούν ή να αντιγραφούν με λύση που προτείνει η ομάδα για τη χρήση εξαρτημάτων (“kit of parts”), με υλικά που διατίθενται τοπικά και μπορούν εύκολα να αντικατασταθούν.
Η Διευθύντρια του Τμήματος Αρχαιοτήτων αναφέρει ότι: «ανάμεσα στις προτεραιότητες του Τμήματος Αρχαιοτήτων είναι η προστασία των μοναδικών ψηφιδωτών του σημαντικού αρχαιολογικού χώρου της Νέας Πάφου, ο οποίος αποτελεί μέρος της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Για το λόγο αυτό προχωρήσαμε, σε συνεργασία με το Getty Conservation Institute, στη δημιουργία Διαχειριστικού Σχεδίου και σε διεθνή διαγωνισμό για τη δημιουργία στεγάστρων που θα προστατεύουν τα ευαίσθητα αρχαιολογικά κατάλοιπα. Η πρόταση θα οριστικοποιηθεί μετά από συζητήσεις με το Τμήμα Αρχαιοτήτων και το Getty Conservation Institute, και θα υλοποιηθεί στη βάση των νενομισμένων διαδικασιών του κράτους».
