Δεν μπορεί το ιατρικό επάγγελμα να είναι εκτός κριτικής. Ούτε μπορεί να ισχύσει, όπως κάποιοι ρομαντικοί πιστεύουν, ότι η άσκηση ιατρικής, σαν λειτούργημα που είναι, δεν πρέπει να αποτελεί εφαλτήριο για πλουτισμό.
Έχει παρέλθει ικανός χρόνος μετά την εφαρμογή του Γεσυ, για να μπορούμε να δούμε με καθαρό μάτι, τι είχαμε πριν και τι έχουμε σήμερα στον τομέα της υγείας. Θα τολμήσω να παραθέσω πολλούς ισχυρισμούς που ακούονται ευρέως, αλλά και μουρμουρητά και να διατυπώσω κάποια ερωτήματα του απλού αλλά και του ιατρικού κόσμου.
Λέγεται ότι το Γεσυ έχει «σώσει» περισσότερους γιατρούς από τη δυσπραγία παρά ασθενείς από σοβαρές επιπλοκές στην υγεία τους. Υπάρχει θα έλεγα μια δόση αλήθειας αλλά συνάμα και κάποιας υπερβολής, αφού προηγουμένως οι ασθενείς προτιμούσαν φυσιολογικά την πιο οικονομική λύση για τους ίδιους. Τι είχαμε προηγουμένως;
Υπήρχε ένας συνωστισμός του απλού κόσμου στα κρατικά νοσοκομεία, στη δωρεάν ή πολύ χαμηλού κόστους προσφορά ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Λόγω αυτού του συνωστισμού περιοριζόταν και η παρεχόμενη ιατρική φροντίδα σε μέτρια επίπεδα. Ιδιαίτερα εμφανής ήταν η ταλαιπωρία των ασθενών να περιμένουν, συχνά ατέλειωτες ώρες, για να’ ρθει η σειρά τους να επισκεφτούν τον γιατρό τους. Αν μιλήσουμε για χειρουργικές επεμβάσεις, δεν είναι λίγες οι φορές που γίναμε μάρτυρες, πολλοί ασθενείς να «αποδημούν εις Κύριον» πριν το καθορισμένο ραντεβού τους. Το ομολογουμένως σάπιο σύστημα, έδινε σε πολλούς πολιτικούς και κόμματα τη δυνατότητα να παρεμβαίνουν για να κανονίζουν σύντομα ραντεβού σε ασθενείς, σε βάρος άλλων ασθενών, δημιουργώντας και εμβαθύνοντας τις πελατειακές σχέσεις που κρατούν ακόμα όμηρο τη χώρα ενάντια στον εκσυγχρονισμό.
Στον αντίποδα είχαμε τους ιδιώτες γιατρούς. Πολλοί με πολυπληθή πελατεία, περισσότεροι όμως να δυσκολεύονται για το μεροκάματο. Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις γιατρών, συνήθως με χαμηλό εισόδημα, που έκαναν αγώνα για να διοριστούν στο δημόσιο. Υπήρξαν ομολογουμένως μικρές περίοδοι, όπως το διάστημα πριν το 2004, πριν η χώρα μας γίνει μέλος της ΕΕ, όταν πολλοί ευρωπαίοι μόνιμοι κάτοικοι Κύπρου, ειδικά Άγγλοι, στήριζαν αδρά μέσω των ασφαλιστικών τους ταμείων, πολλές ιατρικές μονάδες του ιδιωτικού τομέα. Δεν ήταν λίγοι οι Κύπριοι επίσης, που είτε επειδή κατείχαν ιδιωτική ασφάλιση, είτε από τη τσέπη τους, στήριζαν πολλούς ιδιώτες γιατρούς. Η επικρατούσα εντύπωση ήταν πως οι ιδιώτες γιατροί με τους λίγους ασθενείς ήταν πιο φιλικοί και καταδεκτικοί, σε αντίθεση με τους «εξουθενωμένους» από την πίεση κρατικούς γιατρούς.
Σήμερα τα ιδιωτικά ασφαλιστικά συμβόλαια υγείας έχουν περιοριστεί σημαντικά, αφού το Γεσυ καλύπτει τους πάντες «πλουσιοπάροχα»(!). Υπάρχουν όμως και σήμερα, όπως και πριν, ειδικότητες γιατρών, όπως, γαστρεντερολόγοι, νευρολόγοι κ.α. όπου η εξασφάλιση ραντεβού είναι δυνατή μόνο μετά από κάμποσους μήνες! Πολλοί ιδιώτες γιατροί, που λόγω ικανοποιητικής πελατείας ήταν διστακτικοί στην αρχή να ενταχθούν στο Γεσυ, άλλαξαν γρήγορα γνώμη όταν αντελήφθησαν ότι η πελατεία τους χανόταν, αφού προτιμούσε το «δωρεάν».
Σήμερα, με μια απλή ματιά, βλέπουμε χιλιάδες ασθενείς να έχουν μετακομίσει από τα κρατικά νοσοκομεία στον «ιδιωτικό τομέα», στην τεράστια τους πλειοψηφία σε γιατρούς που είναι συμβεβλημένοι με το Γεσυ. Στόχος των ασθενών είναι να τύχουν μιας προπάντων καλύτερης και συνάμα γρήγορης ιατρικής φροντίδας. Σήμερα είναι καλύτερη ομολογουμένως η κατάσταση. Δεν εξέλιπαν όμως τα παράπονα, αφού είναι γεγονός πως η πληθώρα των ασθενών μεταμόρφωσε αρνητικά κάποιους ιδιώτες γιατρούς, με την έννοια ότι είναι πολλοί που λόγω εισπράξεων «δεν πατούν πλέον χαμέ»!
Τι σημαίνει όμως για τον κρατικό προϋπολογισμό, τον κάθε εργαζόμενο και τις επιχειρήσεις, η συντήρηση του Γεσυ; Τώρα και στο μέλλον; Δεν είναι υπερβολή να αναφέρουμε ότι ξαφνικά, με την εφαρμογή του Γεσυ «αρρώστησε» όλη η Κύπρος! Με «ψύλλου πήδημα» πλέον, τρέχουμε στον γιατρό αφού είναι «δωρεάν»! Το κόστος του Γεσυ αυξάνεται γεωμετρικά για τον εργοδοτούμενο, τον συνταξιούχο, πολύ περισσότερο όμως για τον εργοδότη. Ελλείψει σοβαρών τομών, δεν είναι μακριά η μέρα που θα καταντήσει δυσβάστακτο για όλους όσους πληρώνουν, ειδικά για τους εργοδότες μικροεπιχειρηματίες. Λέγεται αντίθετα, πως αποτελεί «μάννα εξ ουρανού» για πολλούς γιατρούς, που βλέπουν να έχει τελειώσει η δική τους «ξηρασία» και «να βρέχει πλέον ευρώ».
Πολλοί θέτουν το ερώτημα, με ποια κριτήρια ανανεώνεται, χρόνο με το χρόνο, η άδεια εξάσκησης του ιατρικού επαγγέλματος σε ένα γιατρό; Είναι γνωστό ότι σε χώρες της κεντρικής Ευρώπης, για ανανέωση της ιατρικής άδειας, χρειάζεται να παρουσιάζονται αποδεικτικά στοιχεία επιμόρφωσης σε θέματα συναφή με την ειδικότητα κάθε γιατρού, διάρκειας τουλάχιστον 50 ωρών τον χρόνο. Πού στέκει το θέμα στην Κύπρο; Κάποιοι ισχυρίζονται ότι το θέμα «επιμόρφωση» επαφίεται στην καλή διάθεση και συνείδηση του κάθε γιατρού. Για όνομα του Θεού! Και τι κάνει ο Ιατρικός Σύλλογος, το υπουργείο υγείας και πολύ περισσότερο το Γεσυ που κλείνει συμβόλαια εργοδότησης κάποιων, που απέκτησαν πτυχίο ιατρικής πριν 30 και 40 χρόνια, πολλοί από τους οποίους δεν είχαν πελάτες πριν το Γεσυ; Στην ουσία δεν εξασκούσαν ιατρική. Να υποθέσουμε πως οι πιο πάνω διαπιστώσεις, είναι ένας από τους λόγους της δυσπιστίας που διακατέχει πολλούς, ειδικά επώνυμους, που τρέχουν στο εξωτερικό για διάγνωση και αντιμετώπιση σοβαρών ιατρικών περιστατικών;
Αν έχει δημιουργηθεί η εντύπωση ότι το Γεσυ έχει λύσει το οικονομικό πρόβλημα του ιατρικού επαγγέλματος στην Κύπρο νυν και αεί, ποιος θα ανακόψει την ως εκ τούτου αυξανόμενη επιθυμία εκατοντάδων νέων της Κύπρου να γεμίζουν τις ιατρικές σχολές ανά τον κόσμο, «ξεχειλώνοντας» τον οικογενειακό προϋπολογισμό; Πόσοι τελικά θα μπορέσουν να εργοδοτηθούν στο Γεσυ, όταν με τον καιρό μικραίνει η «πίττα» που διαμοιράζεται; Ένα είναι σίγουρο. Οι Γερμανοί και οι άλλοι Βορειοευρωπαίοι, που λόγω μεταναστευτικού βλέπουν τον πληθυσμό τους να αυξάνεται, τρίβουν τα χέρια από ικανοποίηση, αφού μαζεύουν πολλούς Νοτιοευρωπαίους απόφοιτους ιατρικών σχολών και προσέξτε, χωρίς να έχουν ξοδέψει σεντ για τις σπουδές τους. Πώς; Με την προσφορά χιλιάδων θέσεων για ιατρικές ειδικότητες, με αρχικούς μισθούς πάνω κάτω πέντε χιλιάδες το μήνα. Πόσοι από αυτούς θα επιστρέψουν μετά την ειδικότητα τους στην Κύπρο; Όπως συμβαίνει με όλα τα δυνατά μυαλά της Κύπρου, θα μεταναστεύουν στη Βόρεια Ευρώπη και η Κύπρος θα τους αντικαθιστά με μετανάστες χαμηλής στάθμης, που θα φτάνουν με πλοιάρια σε κάποια ερημική παραλία! Η μεταναστευτική πολιτική παρουσιάζεται δήθεν σαν υποχρέωση του κράτους έναντι της ΕΕ. Μήπως είναι υπαρκτός όμως ο κίνδυνος να καταλήξει η Κύπρος, σε λίγες μόνο δεκαετίες, το πρώτο πλειοψηφικά μουσουλμανικό κράτος στην ΕΕ;
Ενώ κάποιοι εκφράζουν απαισιοδοξία για τις προοπτικές του Γεσυ, άλλοι αντίθετα προβαίνουν σε διαπιστώσεις, σε εισηγήσεις και προτάσεις για βελτίωση του συστήματος υγείας, όπως παρακάτω: (α) Το Γεσυ θα ακριβαίνει συνεχώς αφού ακριβαίνουν τα φάρμακα, οι υπηρεσίες, η γραφειοκρατική δουλειά. (β) Όσο περισσότεροι γιατροί εντάσσονται στο Γεσυ, τόσο ακριβότερο γίνεται. Ίσως χρειαστεί σε κάποιο στάδιο να περιοριστούν οι θέσεις. (γ) Ένα ακριβό Γεσυ θα επιβαρύνει επιπλέον όλους, εργοδότες, εργοδοτούμενους και συνταξιούχους. Στη Γερμανία π.χ. ισχύουν αποκοπές 15,5%, από μισό ο εργοδότης και ο εργοδοτούμενος, ενώ για διατήρηση του συστήματος η τάση στις αποκοπές είναι ανοδική. (δ) Υπάρχει πρόβλημα δίκαιου διαμοιρασμού της «πίττας» ανά ειδικότητα και γιατρό.(ε) Χρειάζεται πλαφόν εξόδων που προκαλεί κάθε γιατρός στο Γεσυ.(στ) Οργάνωση και επιβολή λογικών χρονικών διαστημάτων στα ραντεβού των γιατρών. (ζ) Οργάνωση συστήματος πρώτων βοηθειών για οξεία περιστατικά, για όλο το 24ωρο και όλες τις ειδικότητες. (η) Εισαγωγή και έλεγχος της υποχρεωτικής επιμόρφωσης των γιατρών. (θ) Δημιουργία κέντρων π.χ. Ήπατος, Παγκρέατος, Καρδιολογίας, Τραυματιολογίας, Ουρολογίας, Οφθαλμολογίας κτλ. (ι) Περιορισμός του «πιγκ πογκ» ασθενών μεταξύ γιατρών.
Συμπερασματικά, μαζί με τα θετικά που δημιούργησε η εφαρμογή του Γεσυ στην Κύπρο, επέφερε παράλληλα και πολλά αρνητικά. Μεταξύ των άλλων αρνητικών, δημιούργησε την εντύπωση ότι η κορωνίδα των επιστημών για την Κύπρο είναι η ιατρική, αφού οτιδήποτε άλλο σπουδάσουν σήμερα οι νέοι είναι χαμένος χρόνος και λεφτά για την οικογένεια. Μόνο με ένα οποιοδήποτε πτυχίο συνδυασμένο με μια θέση στο δημόσιο ή σαν γιατρός στο Γεσυ, εξασφαλίζεις το μέλλον σου. Οτιδήποτε άλλο είναι μπελάς και καταδίκη σε φτώχεια! Είναι όμως αυτό το συμπέρασμα ένδειξη σωστής οργάνωσης και προγραμματισμού ενός κράτους;
(Ευχαριστώ τους γιατρούς και άλλους φίλους στον τομέα της υγείας, που βοήθησαν με πληροφορίες στη συγγραφή αυτού του άρθρου).
Αντώνης Τρακκίδης, Δημοτικός Σύμβουλος Γεροσκήπου, Κίνηση Σωτηρία της Πάφου.