Το πιο κάτω κείμενο, περιέχεται στο βιβλίο του Ιχσάν Αλή υπό τον τίτλο «τα απομνημονεύματα μου»
«Η πράσινη γραμμή έδωσε την ευκαιρία στην τουρκοκυπριακή ηγεσία ν’ απαγορεύσει στην τουρκοκυπριακή κοινότητα να έρχεται σ’ επαφή με τους Ελληνοκύπριους. Απαγόρευσε, ακόμη, οποιεσδήποτε συναλλαγές με τους Έλληνες της Κύπρου, και την είσοδο Ελλήνων στις τουρκικές περιοχές. Πρέπει να προσθέσουμε ότι από το 1958 όταν ο Ντενκτάς παρουσιάστηκε στην πολιτική σκηνή, η τουρκοκυπριακή ηγεσία επέβαλε στην τουρκική κοινότητα την απαγόρευση των συναλλαγών με την ελληνική κοινότητα, χρησιμοποιώντας το σύνθημα «από Τούρκο σε Τούρκο».
Εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι αυτή η τακτική της τουρκοκυπριακής ηγεσίας βασιζόταν στην πολιτική των ιμπεριαλιστών, που στόχος τους ήταν η διαίρεση των δυο κοινοτήτων. Στην πραγματικότητα αυτή η πολιτική ήταν καταστρεπτική. Σε τι μπορούσε να εξυπηρετήσει την τουρκοκυπριακή κοινότητα η τακτική αυτή; Έμπρακτα διαπιστώθηκε ότι η γραμμή αυτή ζήμιωσε τις μάζες των Τουρκοκυπρίων γιατί με την απαγόρευση των εμπορικών συναλλαγών με τους σύνοικους Έλληνες, ο λαός ταλαιπωρείτο. Μ’ αυτό τον τρόπο δινόταν η ευκαιρία σε μερικούς επιτήδειους να εκμεταλλεύονται την απαγόρευση και να δημιουργούν μαύρη αγορά σε βάρος των μαζών. Τη στιγμή που απαγορευόταν στο λαό να συναλλάττεται με τους σύνοικους Έλληνες, οι εκμεταλλευτές αγόραζαν από τους Έλληνες και μεταπουλούσαν στο λαό σε τιμές μαύρης αγοράς. Παρόλο που το γεγονός αυτό ήταν γνωστό στην ηγεσία των Τουρκοκυπρίων επέτρεπαν τη συνέχιση της αηδιαστικής αυτής κατάστασης και το χειρότερο ήταν ότι Τούρκοι που δε συμμορφώνονταν με την απαγόρευση τιμωρούνταν είτε με πρόστιμο και ξυλοδαρμό είτε με φυλάκιση.
Πιστεύω πως όλ’ αυτά θα προκαλούν έκπληξη στον αναγνώστη, αλλά δυστυχώς είναι μια πραγματικότητα.
Εγώ ο ίδιος έτυχε ν’ αντιμετωπίσω αυτές τις πράξεις των τρομοκρατών της τουρκοκυπριακής ηγεσίας. Το 1959 η κόρη μου αγόρασε ένα ζευγάρι παπούτσια από ελληνικό κατάστημα στη Λευκωσία. Οι τρομοκράτες, όμως, που την παρακολουθούσαν την οδήγησαν στο γραφείο της τρομοκρατικής οργάνωσης και την τιμώρησαν με £2 πρόστιμο. Το θλιβερό είναι ότι μεταξύ των τρομοκρατών ήταν κι’ ένας νεαρός, που τον είχα θεραπεύσει πολλές φορές χωρίς αμοιβή γιατί ήταν μακρινός συγγενής μου. Το αναφέρω για να καταλάβει ο αναγνώστης μέχρι ποιου σημείου μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο η τρομοκρατία και η δικτατορία».
Το πιο πάνω απόσπασμα αποτυπώνει τη θεώρηση του Ιχσάν Αλή για την απροκάλυπτη συνωμοσία διαχωρισμού Ε/Κ και Τ/Κ με τελικό στόχο τη διχοτόμηση της Κύπρου.
Είχα το προνόμιο όχι απλώς να τον γνωρίσω, αλλά και να συνεργαστώ μαζί του και να έχω μακρές συζητήσεις. Είμαι βαθύτατα ευγνώμων γιατί μου δόθηκε αυτή η δυνατότητα.
Ο Ιχσάν Αλή δεν υπήρξε μόνο ένας ακούραστος εργάτης και ένας μεγάλος αγωνιστής της ειρηνικής συμβίωσης Ελλήνων και Τούρκων στην Κύπρο. Ήταν κάτι πολύ περισσότερο. Ήταν ένας πολιτικός που απέφευγε τις επιφανειακές και συνήθως ανούσιες αναλύσεις για την αναγκαιότητα της συνύπαρξης των δύο Κοινοτήτων. Είχε άποψη για τα αίτια και τα αιτιατά της κυπριακής κρίσης και είχε καταλήξει σε σαφή συμπεράσματα για τους ενόχους και τις ευθύνες τους. Είχε ολοκληρωμένη αντίληψη για την εξωκυπριακή συνωμοσία που στόχευε στη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Κατονόμαζε την Άγκυρα ως την πηγή της συνωμοσίας κατά της Κύπρου και υποδείκνυε ως συνένοχο τον βρετανικό παράγοντα, ιδιαίτερα για την περίοδο αμέσως μετά την ανεξαρτησία, ενώ, μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας στην Ελλάδα, θεωρούσε τη χούντα θανάσιμο εχθρό της ανεξαρτησίας και της ενότητας του κυπριακού κράτους. Παράλληλα, χωρίς κανέναν δισταγμό, έκρινε εξίσου επικίνδυνες για τις δύο Κοινότητες του νησιού τις παράνομες οργανώσεις ΤΜΤ και ΕΟΚΑ Β, γιατί διαπίστωνε και στις δύο τον ίδιο τυφλό σοβινιστικό φανατισμό, που οδηγούσε στην καταστροφή της πατρίδας μας.
Μετά την τραγωδία του 1974, ο Ιχσάν Αλή καταδίκασε χωρίς καμιά αμφιταλάντευση ή επιφύλαξη την τουρκική εισβολή και κατοχή και δεν δίστασε να προβάλει την αδήριτη ανάγκη του κοινού αντικατοχικού αγώνα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Ο μεγάλος αυτός Κύπριος δεν μιλούσε ποτέ για επαναπροσέγγιση, γιατί διαφωνούσε απολύτως με απόψεις που έβλεπαν το Κυπριακό, πριν και μετά το 1974, ως πρόβλημα που προέκυψε από διχογνωμίες, έριδες και συγκρούσεις μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Γι’ αυτόν άλλωστε τον λόγο καταδίκαζε τη σύγχυση ανάμεσα στις παραχωρήσεις προς τους Τουρκοκυπρίους και τις υποχωρήσεις προς τα κατοχικά δεδομένα και τις απαιτήσεις της Τουρκίας – μια σύγχυση την οποία καλλιεργούσαν και καλλιεργούν ακόμα και σήμερα κάποιοι θιασώτες του συμβιβασμού με την κατοχή, που αλλοιώνουν και διαστρέφουν τις θέσεις και τις απόψεις του Ιχσάν Αλή. Ο Ιχσάν Αλή πίστευε και διακήρυσσε ανοιχτά πως οι υποχωρήσεις απέναντι στις διχοτομικές απαιτήσεις της Τουρκίας θα μονιμοποιούσαν την κατοχική παρουσία, θα ενίσχυαν τον πληρεξουσιακό ρόλο της τουρκοκυπριακής ηγεσίας και θα εξουδετέρωναν οριστικά τον ρόλο και την υπόσταση των ίδιων των Τουρκοκυπρίων.
Αυτή τη μεγάλη μορφή της Κύπρου οφείλουμε να θυμόμαστε. Κυρίως για τις σοφές αναλύσεις του για τα γενεσιουργά αίτια της Κυπριακής κρίσης αλλά και για την αγωνιστική του πορεία και τη θαρραλέα και γενναία στάση του απέναντι στους Τ/Κ αλλά δυστυχώς και Ε/Κ σωβινιστές.
Σημ: Ο Ιχσάν Αλή έφυγε από τη ζωή στις 7 Νοεμβρίου 1978.
Του Γιαννάκη Ομήρου
Πρώην Προέδρου Βουλής των Αντιπροσώπων
