Τους τελευταίους μήνες γινόμαστε μάρτυρες μιας ψυχροπολεμικής κατάστασης στα σύνορα της Ρωσίας και της Λευκορωσίας από τη μια, και της Ουκρανίας από την άλλη.
Ένα κλίμα το οποίο είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό για πολλούς λόγους οι οποίοι είναι εξαιρετικά προφανείς. Από την μια είναι σίγουρο ότι μια πολεμική σύρραξη, ιδιαίτερα εάν είναι γενικευμένη, θα οδηγήσει σε εκατόμβες νεκρών, κάτι το οποίο είναι το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί, ιδιαίτερα όταν ένας πόλεμος μεταξύ των δύο αυτών κρατών μπορεί να χαρακτηρισθεί ως εμφύλιος, αφού τους δυο λαούς τους ενώνουν πάρα πολλά. Από την άλλη, μια πολεμική σύρραξη θα οδηγούσε σε τεράστια οικονομικά προβλήματα τα οποία κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με απόλυτη ακρίβεια, το σίγουρο όμως είναι ότι οι συνέπειες θα είναι άμεσες και πιθανών και μακροχρόνιες, οδηγώντας έτσι την παγκόσμια οικονομία σε μια βαθιά οικονομική εσωστρέφεια.
Δεν θα μπούμε στη διαδικασία να αναλύσουμε ποιος έχει δίκιο και ποιος όχι, εξάλλου σε τέτοιες περιπτώσεις οι απόψεις είναι πάντα διιστάμενες και, δυστυχώς, την ιστορία την γράφει πάντα ο νικητής. Το σίγουρο είναι ότι η Ουκρανία έχει αποτελέσει πεδίο εκμετάλλευσης από μια σειρά από χώρες, κάτι το οποίο είναι προφανές από τους βασικούς δείκτες της Οικονομίας της χώρας, όπως π.χ. ο Πληθωρισμός ο οποίος βρίσκεται στο 10%, ο Πληθωρισμός Τροφίμων που έχει εκτοξευθεί στο 14%, καθώς και το Βασικό Επιτόκιο από την Κεντρική Τράπεζα της χώρας το οποίο βρίσκεται στο 10% και αναμένεται εντός του έτους να ανέλθει στο 11%. Αυτό δημιουργεί προφανή προβλήματα για την οικονομία της χώρας η οποία έχει μπει σε μια τεράστια εσωστρέφεια, μα την σχέση της με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ερωτηματικά της παγκόσμιας οικονομίας.
Πέραν όμως από τα καθαρά εσωτερικά θέματα της χώρας, μια πιθανή πολεμική σύρραξη στη συγκεκριμένη περιοχή θα οδηγούσε σε γενικευμένα προβλήματα στη παγκόσμια οικονομία. Για να γίνουν κατανοητές οι πιθανές οικονομικές συνέπειες θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κάποιοι σημαντικοί παράγοντες όπως είναι τα εξής:
- Η Ρωσία αποτελεί τη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα του πλανήτη 17.125 εκ. τ.χ., η οποία αριθμεί πέραν των 145 εκ. και εκτείνεται από την ανατολική Ευρώπη μέχρι και την βόρεια Ασία. Παράλληλα, αποτελεί το βασικό προμηθευτή Φυσικού Αερίου στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης και της Ουκρανίας. Επίσης, η στενή σχέση της χώρας με την δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία και πολυπληθέστερη χώρα του πλανήτη, δηλαδή τη Κίνα η οποία αποτελεί τον μεγαλύτερη εξαγωγική χώρα, δημιουργούν ένα εξαιρετικά πολύπλοκο κράμα δεδομένων τα οποία αποτελούν βασικό παράγοντα της εξίσωσης.
- Η αβεβαιότητα που θα επικρατήσει στην παγκόσμια οικονομία, λόγω της άμεσης εμπλοκής της Ρωσίας αλλά και του ΝΑΤΟ, θα επιφέρει τεράστια αναστάτωση και ανασφάλεια στις παγκόσμιες χρηματαγορές. Ειδικά σε μια περίοδο όπου η οικονομία προσπαθεί να επανέλθει από τα απανωτά σοκ που έχει δεχθεί από τη τραπεζική κρίση του 2008-2013 και της παρούσας πανδημίας, η επαναφορά στη κανονικότητα είναι κάτι το οποίο θα αποτελεί άπιαστο όνειρο για αρκετό καιρό.
- Όσον αφορά τις ΗΠΑ, μπορεί να δηλώνουν με στόμφο ότι θα επιβάλουν τεράστιες κυρώσεις στη Ρωσία, αυτό φυσικά και μπορεί να γίνει, αλλά τα πράγματα και για την ίδια δεν θα είναι και τόσο εύκολα. Με το Δημόσιο Χρέος της χώρας να έχει ξεπεράσει τα $30 τρις (138.23% του ΑΕΠ της χώρας) και με το μεγαλύτερο μερίδιο αυτού του χρέους να κατέχεται από το βασικό συνεργάτη της Ρωσίας, δηλαδή τη Κίνα (περίπου 8%), τα δεδομένα δεν είναι και τόσο ρόδινα. Για τον Τζο Μπάϊτεν ο μήνας του μέλιτος έχει τελειώσει προ πολλού και πολλοί είναι στις ΗΠΑ που αναπολούν τις μέρες του Ντόναλντ Τραμπ.
- Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή για την γειτονιά και την οικογένεια μας, μια πολεμική σύρραξη μέσα στην ίδια την γεωγραφική επικράτεια της Ευρώπης, τα αποτελέσματα θα ήταν εξαιρετικά καταστροφικά. Η Ένωση εξαρτάται ενεργειακά σε τεράστιο βαθμό από το φυσικό αέριο της Ρωσίας, το οποίο για να φτάσει στην Ευρώπη περνά μέσα από την ίδια την Ουκρανία. Τα αποτελέσματα θα ήταν τρομακτικά, ειδικά εάν οι αγωγοί διέλευσης του φυσικού αερίου υποστούν επιθέσεις, ακούσιες ή εκούσιες από την όποια πλευρά. Με το Πληθωρισμό της Ευρωζώνης να έχει ξεπεράσει το 5%, η Ένωση δεν μπορεί να αντέξει ακόμα μια κρίση τέτοιου μεγέθους, ειδικά όταν οι χώρες της Ένωσης προσπαθούν να ανακάμψουν μέσα από δανεισμούς. Παράλληλα, μια σύρραξη στην Ουκρανία θα δημιουργήσει ένα τεράστιο μεταναστευτικό κύμα προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ουκρανία συνορεύει με την Πολωνία, σύνορα τα οποία είναι πέραν των 300 χιλιομέτρων, τη Σλοβακία με 100 χιλιόμετρα, και τη Ρουμανία με άλλα 300 χιλιόμετρα. Δεδομένης και της μεταναστευτικής πολιτικής αυτών των χωρών, αλλά και των διαφορών που υπάρχουν μεταξύ της Πολωνίας και της Ουκρανίας, από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, για συγκεκριμένες περιοχές οι οποίες δόθηκαν στην Ουκρανία, οδηγούν σε ακόμα πιο περίπλοκες καταστάσεις. Είναι δεδομένο ότι η Ένωση δεν θα μπορέσει να αντέξει ένα τέτοιο τεράστιο μεταναστευτικό κύμα, ούτε πολιτικά, ούτε κοινωνικά, αλλά ούτε και οικονομικά. Αυτή είναι ίσως η βασικότερη ανησυχία της Ένωσης.
- Για τη Κυπριακή Δημοκρατία τα πράγματα θα είναι εξαιρετικά δύσκολα. Πέραν του γεγονότος ότι θα επηρεασθεί από την όλη κατάσταση, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι όποιες κυρώσεις της Ένωσης (οι οποίες θα ληφθούν και με τη δική μας συγκατάθεση) θα έχουν άμεσες επιπτώσεις στις Ρωσικές επιχειρήσεις στη Κυπριακή Δημοκρατία. Επίσης, τουλάχιστον για την φετινή χρονιά θα πρέπει να ξεχάσουμε τους Ρώσους τουρίστες, οι οποίοι αποτελούν την 2η μεγαλύτερη αγορά για τη χώρα μας. Δεδομένης και του όγκου της άμεσης συνεισφοράς του Τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας (πέραν του 12%) και τις επιπτώσεις στις άλλες επιχειρήσεις, τα προβλήματα θα είναι τεράστια.
Όλα τα πιο πάνω, τα οποία σίγουρα δεν είναι και τα μόνα, αφού οι παράμετροι είναι πάρα πολλοί, όπως π.χ. η πιθανή εμπλοκή του Ιράν στο πλευρό της Ρωσίας, η διένεξη του Ισραήλ με το Ιράν, και μια σειρά από άλλα γεγονότα, θα οδηγήσουν τη παγκόσμια οικονομία σε μια τεράστια εσωστρέφεια. Κανείς δεν μπορεί να βγει κερδισμένος από μια τέτοια πολεμική σύγκρουση. Ας ελπίσουμε ότι θα επικρατήσει η λογική της διπλωματίας, επειδή σε διαφορετική περίπτωση θα έχουμε σοβαρές επιπλοκές στη παγκόσμια οικονομία. Μετά από δύο απανωτές κρίσεις, της τραπεζικής και της υγειονομικής, το τελευταίο πράγμα που θέλουμε είναι μια πολεμική σύρραξη. Δυστυχώς όμως, τα πολιτικά παιχνίδια είναι τέτοια τα οποία δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά το τι θα γίνει.
Δρ. Αμβρόσιος Προδρόμου
Ακαδημαϊκός – Σύμβουλος Εκπαίδευσης και Επιχειρήσεων
