Κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου(1914-1918), ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος προσκλήθηκε, αρχές του 1915, από τη συμμαχία της τριπλής συνεννόησης Αντάντ (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) να μετάσχει η Ελλάδα στην εκστρατεία κατάληψης της χερσονήσου της Καλλίπολης και των στενών των Δαρδανελίων. Σαν αντάλλαγμα, πρόσφεραν στην Ελλάδα: Βόρεια Ήπειρο, Κύπρο και Ιωνία (Σμύρνη). Η εκστρατεία διήρκεσε από 17/2/1915 – 9/1/1916.
Ο κρητικός Βενιζέλος πίστευε ότι, μετά τις διαδοχικές επιτυχίες -Κρητική επανάσταση και Βαλκανικοί πολέμοι- παρεχόταν στον Ελληνισμό η μοναδική ευκαιρία για πραγματοποίηση της «Μεγάλης Ιδέας», κατά τον ίδιον, της δημιουργίας της «Ελλάδας των δύο Ηπείρων και των πέντε Θαλασσών». Η Ελλάδα δεν θα μαχόταν μόνη, αφού ήδη οι Αγγλογάλλοι πολεμούσαν τους Οθωμανούς στα δυτικά, οι Ρώσοι στα Ανατολικά και οι Άραβες στα νότια.
Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος επέμενε, σε αντίθεση με τον Βενιζέλο, η Ελλάδα να παραμείνει ουδέτερη. Κωνσταντίνος: «Δεν στέκει στρατιωτικώς η επιχείρησις, κ. πρωθυπουργέ. Έχω εδώ τους επιτελείς διά να σας αναπτύξουν εκ νέου το ζήτημα». Βενιζέλος: «Γνωρίζω τα επιχειρήματά των. Σας επαναλαμβάνω τούτο: Εάν σπεύσωμεν, τα Δαρδανέλια θα πέσουν. Και αποτυγχάνοντες, όμως, εξασφαλίζομεν την Βόρειον Ήπειρον, την Κύπρον και την Μικράν Ασίαν».
Το Μακεδονικό ζήτημα ήταν σε εκκρεμότητα και πολλά εδάφη τελούσαν υπό κατοχή των γερμανόφιλων Βουλγάρων. Εξ αιτίας του βασιλιά, χανόταν μοναδική ευκαιρία για την Ελλάδα, για απελευθέρωση όλης της Μακεδονίας, κατάληψη της ανατολικής Θράκης και ίσως της ίδιας της Κωνσταντινούπολης. Εκτός του φιλογερμανού βασιλιά Κωνσταντίνου, τα «πολιτικά τζάκια» της Ελλάδας, μέσω του Λαϊκού κόμματος (κόμμα των εθνικοφρόνων), ήταν αντίθετα με τις προθέσεις του Βενιζέλου.
Ο Βενιζέλος κατάφερε τον Φεβράρη του 1915 να πείσει τον βασιλιά Κωνσταντίνο για συμμετοχή στον πόλεμο. Ο Ιωάννης Μεταξάς, νέος αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, διαφώνησε έντονα με τον Βενιζέλο και υπέβαλε την παραίτηση του. Ο Βενιζέλος (δυστυχώς) δεν την αποδέχτηκε και ο Μεταξάς (απόφοιτος της Πολεμικής Ακαδημίας του Βερολίνου) παρέμεινε αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, με αποτέλεσμα να καταφέρει να μεταπείσει τον βασιλιά Κωνσταντίνο. Έλαμψε τότε ο ρόλος των Γερμανών! Ο αυτοκράτορας (Κάιζερ) Γουλιέλμος, προειδοποιούσε με τηλεγράφημα στις 4/3/1915 τον Κωνσταντίνο για οδυνηρές συνέπειες που θα προκαλούσε στην Ελλάδα η τυχόν συμμετοχή της στην εκστρατεία της Καλλίπολης, που ήταν ήδη σε εξέλιξη. Δεν παρέλειψε επίσης ο Γουλιέλμος να προειδοποιήσει τον Κωνσταντίνο για τις συνέπειες για τον ίδιο και τον θρόνο του. Σημειώνεται ότι η γυναίκα του Κωνσταντίνου, η βασίλισσα Σοφία, ήταν αδελφή του Γουλιέλμου!
Ο Βενιζέλος παραιτήθηκε τότε σε μια ενέργεια που χαρακτηρίζεται σαν η πρώτη πράξη του «Εθνικού Διχασμού». Τον Μάιο του 1915, υπό μορφή δημοψηφίσματος, ακολούθησαν εκλογές για σύμπραξη με την Αντάντ, τις οποίες κέρδισαν μεν οι Φιλελεύθεροι (Βενιζελικοί), δεν άλλαξε όμως τίποτα εξαιτίας του φιλογερμανού βασιλιά Κωνσταντίνου.
Η παλινωδία της τότε ελληνικής ηγεσίας, για συμμετοχή στην εκστρατεία, οδήγησε σε καθυστέρηση και οργάνωση της άμυνας των Τούρκων από τους Γερμανούς. Η επίθεση εναντίον της Καλλίπολης από τους Αγγλογάλλους απέτυχε και παράλληλα ανέδειξε σε εθνικό ήρωα των Τούρκων τον ηγέτη της άμυνας της Καλλίπολης, τον Κεμάλ Ατατούρκ.
Οι λανθασμένοι χειρισμοί της τότε ελληνικής ηγεσίας επιβεβαιώνονται λίγα χρόνια μετά, όταν μόνος πλέον ο ελληνικός στρατός εκστρατεύει στη Μικράν Ασία με τα γνωστά αποτελέσματα. Ξεριζωμός και απώλεια Μικράς Ασίας, Πόντου, Ανατολικής Θράκης. Αλύτρωτος, παράλληλα, παρέμεινε ο κυπριακός ελληνισμός με συνεπακόλουθο τις τραγικές πραγματικότητες που ζούμε σήμερα.
Αντώνης Τρακκίδης, Διορισμένος Δημοτικός Σύμβουλος Γεροσκήπου.
